شهر دبی یکی از شهرهایی است که در مدت زمان کوتاهی پیشرفت چشمگیری داشته است. حدود 35 سال قبل دبی تنها شامل بیابان‌های گسترده بود و جز شترسواری هیچ تفریح دیگری نداشت. اما اکنون به توریستی‌ترین شهر خاورمیانه تبدیل شده است و سالانه گردشگران فراوانی را به سمت خود جذب می‌کند. از آن‌جا که منابع نفتی دبی محدود است، حاکمان دبی تصمیم به توسعه این شهر از جهات دیگر از جمله بخش توریسم گرفتند. در نتیجه پیشرفت‌های دبی در زمینه توریستی منجر به پیشرفت اقتصادی و فرهنگی این شهر شد.
تاریخچه پیشرفت شهر دبی
ما در این مقاله به پیشرفت‌های توریستی، اقتصادی و فرهنگی شهر دبی از ابتدا تاکنون می‌پردازیم. الگوی توسعه اقتصادی دبی را شرح دادیم و ویژگی‌ها، پارامترها و اهداف این الگو را نام می‌بریم. شاید برای شما نیز جالب باشد که با سیر تحولات دبی در این زمینه‌ها آشنا شوید. پس برای آشنایی با چگونگی روند توسعه این شهر در این مقاله با مجله دبی‌بلیط همراه باشید.
معرفی شهر دبی
معرفی شهر دبی
برای توضیح پیشرفت‌های توریستی، اقتصادی و فرهنگی شهر دبی از ابتدا تا کنون لازم است که با این شهر آشنا شویم. دبی بزرگ‌ترین شهر امارات است که در جنوب ایران و در نوار ساحلی شمالی امارات و درست در حاشیه خلیج فارس واقع شده است. این شهر آب و هوای بسیار گرمی دارد. تا جاییکه در ماه آگوست به دمای 41 درجه سانتیگراد می‌رسد. همین امر موجب شده تا برای ساخت برخی پروژه‌ها با چالش‌هایی رو به‌رو شود. با این حال مسئولان اماراتی دست از اهداف خود نکشیدند و با کمک متخصصان مطرح از سراسر جهان، برای هر پروژه راهکاری را پیش گرفتند.
معرفی شهر دبی
پیشرفت دبی در سال‌های اخیر به قدری زیاد بوده است که اکنون گردشگران فراوانی از سراسر جهان برای یک سفر لاکچری این شهر را انتخاب می‌کنند. جاذبه‌های دیدنی و تفریحات متنوع برای سنین مختلف با هر علاقه و سلیقه‌ای دبی را در صدر لیست مقاصد محبوب سفرهای خارجی ایرانیان نیز قرار داده است. خرید از مراکز خرید وسیع با فروشگاه‌های متعدد از مشهورترین برندهای جهان، غذا خوردن در رستوران‌های لوکس با منوهای متنوع از غذاهای کشورهای مختلف و دیدن سازه‌ها و جاذبه‌هایی که دارای رکوردهای ویژه هستند و در گینس ثبت شده‌اند هر کدام می‌تواند دلیل خوبی برای سفر به این شهر شگفت‌انگیز باشد.
در ادامه به مسیر پیشرفت دبی از زمان کشف نفت می‌پردازیم. با ادامه مقاله همراه ما باشید.
پیدایش نفت و شروع پیشرفت‌های شهر دبی
تاریخچه پیشرفت شهر دبی
در سال 1962 نفت خام در ام شیف ابوظبی کشف شد. این کشف در پی قرارداد امارات با کشورهای غربی برای اکتشاف نفت صورت گرفت. درست بعد از کشف نفت بود که رشد بی‌وقفه این شهر آغاز شد و همچنان تا امروز ادامه دارد. در سال 1967 امارات به اوپک پیوست و ثروت عظیمی به سمت این کشور سرازیر شد. حاکمان دبی با ایده‌های بلندپروازانه خود دبی را به شکل امروزی درآوردند و البته که درآمد بسیار بالای نفتی و جهش 4 برابری بهای آن در دهه 70 میلادی در سرعت این رشد تأثیر بسزایی داشته است.
تاریخچه پیشرفت شهر دبی
بنابراین اگر بخواهیم نقطه شروع پیشرفت‌های توریستی، اقتصادی و فرهنگی شهر دبی از ابتدا تاکنون را بدانیم باید به دهه 70 میلادی رجوع کنیم. این دهه آغاز شکل‌گیری روند پیشرفت‌های دبی و رسیدن به دبی امروزی است. درست است که دبی از درآمد نفتی خود برای ساخت مراکز توریستی و فرهنگی استفاده کرد اما اکنون درآمد این شهر از بخش گردشگری بسیار بیشتر از صادرات نفت خام است. در ادامه به پیشرفت دبی در دهه 80 میلادی خواهیم پرداخت.
روند رشد شهر دبی در دهه 80 میلادی
شهر دبی
گفتیم که شروع پیشرفت‌های دبی از دهه 70 میلادی و با فروش نفت آغاز شد. در فاز اول برنامه توسعه شهر دبی، ساخت مدارس، بیمارستان‌ها، مسکن و جاده‌ها در دستور کار قرار گرفت و در فازهای بعدی جهان شاهد ساخت مراکز تفریحی و گردشگری در دبی بود. امروزه ساختمان‌های مدرن دبی با معماری‌ها و امکانات خاص در صدر به روزترین سازه‌های جهان قرار گرفته‌اند و روز به روز بر تعداد آسمان‌خراش‌ها، رستوران‌ها، مراکز خرید، هتل‌ها، مکان‌های دیدنی و تفریحات متنوع این شهر افزوده می‌شود.
شهر دبی
دبی در انتهای دهه 80 سیاست جدیدی را به کار گرفت که در پی آن به توسعه‌ای فعال و مشهود دست پیدا کرد. از جمله اقداماتی که برای پیشرفت این شهر انجام شد در ابتدا افزایش جمعیت و سپس اجرای پروژه‌های مختلف در زمینه‌های توریستی و اقتصادی بود. در سال 1985 جمعیت دبی 340 هزار نفر بود و بعد از آن به 3 میلیون نفر افزایش یافت. در ادامه مقاله برای بررسی روند پیشرفت دبی به توضیح الگوی اقتصادی این شهر خواهیم پرداخت.
الگوی توسعه اقتصادی شهر دبی
الگوی توسعه اقتصادی شهر دبی
برای پرداختن به پیشرفت‌های توریستی، اقتصادی و فرهنگی شهر دبی از ابتدا تاکنون لازم است که با الگوی توسعه اقتصادی دبی آشنا شوید. ابتدا لازم است برای درک بهتر این موضوع به توضیح مفاهیمی مانند الگو بپردازیم.
الگو چیست؟
الگو یک ساختار است که با برنامه‌ریزی دقیق و همه جانبه به دست می‌آید. در بعد اقتصادی و اجتماعی معمولا الگوها با ساختار دقیقی همراه نیستند. برای مثال در “الگوی چینی” می‌توان ویژگی‌های این کشور را دید. از دیگر الگوهای معروف می‌توان به “الگوی آمریکایی” و “الگوی دولت رفاه اسکاندیناوی” اشاره کرد.
ویژگی‌های الگوی توسعه اقتصادی شهر دبی
توسعه اقتصادی شهر دبی
الگوی توسعه اقتصادی دبی شباهت‌های زیادی با “رانتیری متأخر” که یک نظریه در “دولت رانتیر” است دارد. “رانتیری متأخر” معتقد به یک اصولی است که الگوی توسعه اقتصادی دبی آن‌ها را در نظر گرفته است. این اصول عبارتند از:
- استقبال از جهانی شدن با کمی حمایت‌گرایی
- سیاست فعال و پویای اقتصادی و توسعه‌ای
- دولت پاسخگو اما غیردموکرات
- اقتصاد باز با جامعه بسته
- ساختار سرمایه‌داری دولتی کارآفرین
- اقتصاد انرژی محور در مقابل اقتصاد انرژی مرکز
- سیاست خارجی فعال و نوآورانه
- دولت دارای تفکر بلندمدت.
پارامترهای مسیر رشد و توسعه دبی
پارامترهای مسیر رشد و توسعه دبی
الگوی توسعه اقتصادی شهر دبی دارای یک مسیر با پارامترهای مشخص است. این پارامترها عبارتند از:
- ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری
- توسعه با رهبری دولت
- خلق تقاضا در برابر خلق عرضه
- همکاری با شرکای بین‌المللی برای توسعه یافتن
- بین‌المللی کردن ارائه خدمات
- نیروی کار منعطف
- تصمیم‌گیری سریع و توسعه با نتایج سریع
- ایجاد اقتصاد دانشی-خدماتی
- برندسازی و گرفتن بازار
الگوی دبی برگرفته از کدام کشور است؟
شهر دبی
الگوی دبی بسیار شبیه و الهام گرفته شده از الگوی سنگاپور است. سنگاپور در حال حاضر یکی از گران‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای آسیایی است و دبی سعی کرده است تا راه پیشرفت این کشور را در پیش گیرد و در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است. سنگاپور کشوری است که ویژگی‌هایی از جمله اقتدارگرایی، قبیله‌ای، رانت محور بودن را دارد و یک کشور نئوپاتریمونال است (یعنی یک حاکم دارد و تصمیم‌گیرنده نهایی حاکم است). از طرفی سنگاپور نئولیبرال و بازارگرا نیز هست.
ویژگی‌هایی که برشمردیم به ما نشان می‌دهد که دبی نیز این ویژگی‌ها را کم و بیش دارد و از سنگاپور الگوبرداری کرده است. سنگاپور با الگوی قدرتمند خود توانست به یکی از مدرن‌ترین کشورهای جهان تبدیل شود و دبی نیز اکنون یکی از مدرن‌ترین شهرهای جهان است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که الگوبرداری از یک کشور پیشرفته می‌تواند برای کشورهای نوپا مفید باشد.
اهداف الگوی دبی
اهداف الگوی دبی
در این بخش به اهداف الگوی دبی می‌پردازیم و این اهداف را نام می‌بریم:
- ایجاد اقتصاد دانش بنیان متنوع
- فراهم کردن استانداردهای بالای زندگی برای جمعیت در دراز مدت
- اتکا به جذب سرمایه‌گذاری از منابع مختلف داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی
- ارائه محیط کسب‌وکار رقابتی در سطح بین‌الملل
- قرار گرفتن دبی در میان بزرگ‌ترین شهرهای جهان
- تقویت موقعیت دبی به عنوان قطب محوری
- تجربه زندگی با کیفیت برای مهاجران متخصص و ماهر
- دبی به عنوان مکانی جذاب برای زندگی و کار
- مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری
پیشرفت‌های اقتصادی شهر دبی
پیشرفت‌های اقتصادی شهر دبی
بعد از به قدرت رسیدن شیخ مکتوم و افزایش جمعیت دهکده دبی در سال 1833، شغل اصلی مردم ماهیگیری، صید مروارید بود و دبی به مرکز اصلی تجارت دریایی آن منطقه تبدیل شد. در آغاز قرن بیستم دبی به بندری تجاری تبدیل شد. تجارت ماهی و مروارید در بندر دبی موجب شد تا مهاجران بسیاری به سمت دبی سرازیر شوند، تا جایی که جمعیت دبی به حدود 20 هزار نفر رسید که یک چهارم آن را مهاجران تشکیل می‌دادند. با نوآوری ژاپن در تولید مروارید پرورشی، این صنعت در دبی منسوخ شد و با کشف نفت تجارت به سمت دیگری رفت.
در دهه 1950 و در زمان حکومت شیخ راشد بن سعید آل مکتوم، مردم و مسئولان شهری متوجه شدند که گل و لای فراوانی در خور دبی انباشته شده که موجب از بین رفتن آبزیان و نابودی محیط زیست، کاهش تجارت و اختلال در حمل و نقل می‌شود. بنابراین طبق دستور حاکم وقت، اقدامات لازم در جهت لایروبی این مسیر صورت گرفت. این کار در ابتدا با توجه به هزینه گزافش غیرممکن به نظر می‌رسید اما در نهایت به بهترین وجه ممکن انجام شد و به دبی قدرتی چند برابر بخشید.
پیشرفت‌های اقتصادی شهر دبی
دسترسی دبی به آب‌های آزاد باعث رونق اقتصادی این کشور شد و افزایش واردات و صادرات، افزایش حمل و نقل و موج جدید مهاجرت به دبی، این شهر را به عنوان یک قطب جدید تجاری در خاورمیانه معرفی کرد. بنابراین موقعیت جغرافیایی دبی در رشد تجاری آن نقش بسزایی داشته و موجب تعامل آن با کشورهای دیگر شده است. اکنون شهر دبی به عنوان مرکز مالی بازارهای خلیج فارس شناخته می‌شود.
منطقه آزاد جبل علی
منطقه آزاد جبل علی
با ساخته شدن یک منطقه آزاد تجاری در 35 کیلومتری جنوب غربی دبی با نام “جبل علی” در سال 1979 و اجازه به شرکت‌های خارجی برای واردات و صادرات بدون محدودیت، اقتصاد دبی به یک منبع درآمدی جدید دست پیدا کرد که تا پیش از این بی‌سابقه بود. از آن‌جا که منطقه آزاد با توجه به استراتژی خاصی که دارد سرمایه‌گذاران بسیاری را از کشورهای مختلف جذب می‌کند و یکی از پردرآمدترین بخش‌های مالی دبی است.
در حال حاضر جبل علی به عنوان یک بندر قدرتمند تجاری و یک مرکز تجاری بین‌المللی شناخته می‌شود و موقعیت بسیار خوبی دارد. روزانه کشتی‌های متعددی به این بندر وارد می‌شوند و در اسکله لنگر می‌اندازند. طبق آمار رسمی امارات در سال 2004 شرکت‌های بسیاری در این بندر فعالیت می‌کردند که تعدادشان به 3000 شرکت می‌رسید.
دبی به عنوان صادرکننده نفت و انرژی
تاریخچه پیشرفت شهر دبی
امارات از سال 1969 صادرات نفت را آغاز کرد و این امر تا امروز ادامه دارد. طبق وبسایت شرکت نفت دولتی امارات متحده عربی (ادنوک)، ظرفیت تولید نفت خام این شرکت 4.85 میلیون بشکه در روز و ظرفیت تولید گاز طبیعی آن، 11.5 میلیارد فوت مکعب است. در حال حاضر امارات سومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک است.
دبی در بخش پتروشیمی نیز رشد قابل توجهی داشته تا جایی که اکنون به عنوان یک صادرکننده محصولات پتروشیمی فعالیت می‌کند. در حال حاضر دبی صادرکننده نفت، گاز طبیعی و محصولات پتروشیمی است و درآمد هنگفتی از این بخش به دست می‌آورد.
دبی به عنوان یک مرکز فناوری و نوآوری
تاریخچه پیشرفت شهر دبی
شهر دبی از هیچ وجهی برای جلب توجه جهان فروگذاری نکرده است حتی حوزه فناوری! در سال‌های اخیر تمهیدات ویژه‌ای برای جذب نخبگان، کارآفرینان، محققان، استارتاپ‌ها و به طور کلی توسعه فناوری اطلاعات از سوی مسئولان اماراتی اندیشیده شده که تا حدود زیادی موفق عمل کرده‌اند.
برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های متنوع در کنار افتتاح مراکز تفریحی مرتبط با حوزه فناوری، دبی را در لیست مراکز فناوری و نوآوری جهان قرار می‌دهد. متخصصان، سرمایه‌گذاران، مخترعان، ارگان‌های دولتی و خصوصی، خدمات دهندگان و همه کسانی که به نوعی به این ایونت‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی مرتبط می‌شوند می‌توانند با حضور در آن فرصت‌های ویژه‌ای را برای همکاری با سایرین و یا توسعه مهارت و تخصص خود پیدا کنند. بنابراین به خوبی می‌توان یک وجه اقتصادی دبی را همین وجه دانست.
برای درک بهتر این موضوع در ادامه یکی از مهمترین برنامه‌های سالانه دبی در جهت فناوری و نوآوری را شرح خواهیم داد.
نمایشگاه جیتکس دبی
نمایشگاه جیتکس دبی
در نمایشگاه جیتکس دبی که سالانه در سطح جهانی برگزار می‌گردد، آخرین دستاوردها و محصولات فناوری و رایانه و آی‌سی‌تی به نمایش گذاشته می‌شود. در این نمایشگاه، نمایندگانی از کشورهای و قاره‌های مختلف، دستاوردهای خود را در معرض نمایش عموم می‌گذارند.
این نمایشگاه هرساله در ماه اکتبر در شهر دبی و در مرکز تجارت جهانی این شهر برگزار می‌شود و شرکت‌ها و استارتاپ‌های بسیاری از سراسر دنیا در این رویداد شرکت می‌کنند و دستاوردهای فناورانه و خلاقیت‌های خود را در حوزۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات به نمایش می‌گذارند.
این نمایشگاه هم به بازدیدکنندگان و هم به غرفه‌داران امکان آشنایی با فناوری‌های جدید و روز دنیا را می‌دهد. همچنین شرکت‌کنندگان می‌توانند محصولات نوآور خود را در سطح وسیع معرفی کنند و برای تولید و گسترش محصول خود در سطح بین‌المللی، حامی مالی پیدا کنند.
شهر دبی به عنوان شهر سرمایه‌گذاری ملک
شهر دبی به عنوان شهر سرمایه‌گذاری ملک
یکی از استراتژی‌های حاکمان دبی برای جذب سرمایه‌گذاران و جذب افراد حتی برای زندگی در شهر دبی از طریق فروش ملک است. در دبی پروژه‌های بزرگ ساخت ملک توسط شرکت‌های معتبر بین‌المللی برپا می‌شوند. با اطلاع‌رسانی و انجام تبلیغات گستره این پروژه‌ها و معرفی آن‌ها به تمامی جهان، افراد بسیاری مشتاق خرید می‌شوند و برای سرمایه‌گذاری یا اقامت خود در دبی ملک می‌خرند. بنابراین بخشی از درآمدهای دبی از طریق فروش ملک است.
سال‌های پایانی دهه 2000، یعنی سال‌های 2007 تا 2012 میلادی یک بحران مالی شکل گرفت که سرمنشأ آن انفجار حباب قیمت مسکن در آمریکا بود. پیرو این بحران افراد به نظام بانکی بدهکار شدند و مسکن آن‌ها که به عنوان ضمانت در نظر گرفته شده بود به دلیل عدم فروش نمیتوانست نقدینگی لازم را ایجاد کند. نهایتا نظام بانکی و اعتباری با کاهش میزان نقدینگی روبرو شد. این بحران اقتصادی گسترده‌تر شد و موج آن به اروپا و آسیا هم رسید. کشورهای عربی یک ضرر هنگفت 27 میلیارد دلاری کردند و دبی نیز از این بحران در امان نماند.
ساخت وساز‌های دبی با چالش‌های فراوانی مواجه شد. این مشکلات به مدت 3 سال به طول انجامید و حاکم دبی را وادار به اخذ تمهیداتی کرد. با یک برنامه تدریجی و اصولی دبی کم کم توانست از این بحران عبور کند و به روند رو به رشد خود ادامه دهد. تا جایی که در سال 2012 دبی به عنوان گران‌قیمت‌ترین شهر خاورمیانه نام گرفت و در لیست گران‌قیمت‌ترین شهرهای جهان نیز رتبه 22 را به دست آورد.
پیشرفت‌های توریستی شهر دبی
پیشرفت‌های توریستی شهر دبی
بخش گردشگری دبی تقریبا بر هیچ‌کس پوشیده نیست. دبی شهر جاذبه‌های بی‌شمار و شگفتی‌های بسیار است. حاکمان دبی زمانی که تصمیم گرفتند این شهر را به یکی از قطب‌های گردشگری دنیا تبدیل کنند شروع به جذب سرمایه کردند. سرمایه‌گذاران بزرگی از جمله شرکت‌های ساخت و ساز مشهور از سراسر دنیا به سوی دبی روانه شدند و پروژه‌های متعددی را در این شهر به انجام رساندند. اما این پروژه‌ها اغلب یک تفاوت عمده با پروژه‌های دیگر این شرکت‌ها دارد و آن اجرای یک ایده تازه، خاص و در عین حال جذاب است.
برای مثال بسیاری از مراکزی که در دبی ساخته شده‌اند دارای یک رکورد جدید در گینس است. دبی رکوردهای زیادی را ثبت جهانی کرده و از این حیث در خاورمیانه و شمال آفریقا پرچم‌دار است. بنابراین علاوه بر منابع درآمدی که پیش از این ذکر کردیم گردشگری نیز یکی از منابع عظیم درآمدی دبی است. مراکز گردشگری و تفریحی، مراکز خرید، رستوران‌ها، هتل‌ها و… همه در راستای توسعه گردشگری دبی به وجود آمدند و دبی را از یک دهکده به یک شهر مدرن و پرجاذبه تبدیل کردند.
پیشرفت‌های فرهنگی شهر دبی
پیشرفت‌های توریستی شهر دبی
یکی دیگر از منابع درآمدی دبی که به تازگی به اقتصاد دبی پیوند خورده، برگزاری رویدادهای مهم جهانی است. دبی با میزبانی رویدادهای تفریحی و ورزشی هیجان‌انگیز توجه جهانیان را در سال‌های اخیر به خود جلب کرده است. این شهر مدرن در سال‌های اخیر با میزبانی رویدادهای فرهنگی مهم جهانی توانسته است در فرهنگ و هنر نیز جایی باز کند.
یکی از اقدامات مهم دبی که در سال 2013 به آن دست یافت حق برگزاری اکسپو بود. اکسپو یک نمایشگاه جهانی بزرگ است که هر چند سال یکبار به میزبانی یک کشور برگزار می‌شود و هدف آن نمایش دستاوردهای کشورهای مختلف است. اکسپو 2020 در حالی در دبی برگزار شد که ازمیر ترکیه، یکاترینبورگ روسیه، سائوپائولو برزیل در کنار دبی اعلام نامزدی کرده بودند که در نهایت میزبانی به دبی رسید. دبی اولین شهر از خاورمیانه بود که توانست میزبانی این رویداد عظیم را به دست آورد.
نمایشگاه بین‌المللی هنر (World Art)
نمایشگاه بین‌المللی هنر (World Art)
در این بخش به معرفی یکی از مهمترین نمایشگاه‌های بین‌المللی دبی می‌پردازیم. نمایشگاه هنر دبی یکی از پرطرفدارترین نمایشگاه‌های دبی است. هر سال هنرمندان بسیاری از سراسر جهان و با رشته‌ها و سبک‌های مختلف هنری در این نمایشگاه گرد هم می‌آیند و آثار زیبای خود را به نمایش می‌گذارند. علاقه‌مندان به هنر می‌توانند از طیف وسیعی از آثار هنری بازدید کنند و در صورت تمایل خرید انجام دهند. هرچند که مواجه شدن با غرفه‌های رنگارنگ نقاشی و مجسمه و… علاقه‌مندان را هیجان‌زده می‌کند و انتخاب را مشکل می‌سازد.
نمایشگاه بین‌المللی دبی یک محل مناسب برای دیده شدن هنرمندان و آثار آن‌هاست. هنرمندان می‌توانند با رزرو غرفه در این نمایشگاه پربیننده، آثار خود را در معرض تماشای بازدیدکنندگانی که از سراسر جهان برای تماشا می‌آیند قرار دهند و خود را در میان هنرمندان دیگر محک بزنند. همچنین در این نمایشگاه کارگاه‌ها و ورکشاپ‌های آموزشی، سخنرانی و همایش‌های مختلف نیز برگزار می‌شود.
سخن پایانی
دبی
دبی یکی از پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین شهرهای جهان است که اقتصاد بسیار قوی و منسجمی دارد. وقتی نگاهی به تاریخچه این شهر می‌اندازیم متوجه می‌شویم که این حجم از ساخت و ساز و تحول تنها در یک بازه 25 تا 35 ساله اتفاق افتاده است. سرعت پیشرفت دبی در این بازه حیرت‌انگیز است و همین امر موجب توجه جهان به این شهر شده است تا جایی که شرکت‌های غول‌پیکر فعالیت خود را در شهر دبی آغاز کردند و سرمایه‌گذاران بسیاری برای سرمایه‌گذاری به سوی آن آمدند. ساخت مکان‌های گردشگری نیز به جذب توریست و در نتیجه کسب درآمد از بخش توریسم منجر شده است.
ما در این مقاله به پیشرفت‌های توریستی، اقتصادی و فرهنگی شهر دبی از ابتدا تاکنون پرداختیم. الگوی توسعه اقتصادی دبی را شرح دادیم و پارامترهای مهم این الگو را برشمردیم. اگر می‌خواهید درباره این الگو بدانید این مقاله را از ابتدا بخوانید.
شما می توانید برای رزرو و خرید بلیط تفریحات دبی و امارات با تخفیف های ویژه به سایت دبی بلیط مراجعه فرمائید.
